ظهور نقوش انسانی در مُهرهای دورۀ قاجار (با تاثیرپذیری مُهرها از سکه ها و مدال های آن دوره)

هدف پژوهش: در مُهرهای مورد مطالعه، پوشش های سَر همان کلاه ها و تاج  کلاه های شاهان قاجاری است که در سکه ها قابل مشاهده است. این مقاله، با هدف جست وجوی تاثیرپذیری نقوش مُهرها از سکه ها و مدال ها به تحلیل و مقایسۀ تصاویر آن ها پرداخته می پردازد. روش/ رویکرد پژوهش: پژوهش حاضر، با ماهیت و روش تاریخی، توصیفی، و تطبیقی بر پایۀ منابع کتابخانه ای و میدانی به تطبیق نقوش مُهرها با سکه ها و مدال های دورۀ قاجار می پردازد. یافته ها ونتایج پژوهش: در دورۀ اسلامی، نقوش انسانی - که پیش از آن متداول بود - از مُهرها و سکه ها حذف شد. به دنبال ضرب تصویر فتح علی شاه بر سکه ها و رواج سکه های مصور، مُهرهایی با صور انسانی ظهور یافتند. با مقایسۀ نقوش مُهرها با سکه ها و با توجه به جمع آوری مُهرهایی با نقوش انسانی از اسناد نظامیان قاجاری و مشخص بودن پیشه و درجۀ نظامی آن ها و همچنین معلوم   بودن کلاه  و لباس سربازان در دورۀ قاجار، نمی توان پوشش سَر سربازان را که به تاج   کلاه های شاهان شباهت دارد، به پیشۀ صاحبان مُهرها نسبت داد. در نتیجه، فرضیۀ فرعی پژوهش مبنی بر ارتباط نقوش حیوانات در مُهرها با شغل اشخاص مورد تایید نیست. اما فرضیۀ اصلی پژوهش، مبنی بر تاثیرپذیری تصاویر مُهرها از سکه ها و مدال های دورۀ قاجار تایید می گردد. تطبیق نقوش نشان داد این تاثیرپذیری در پاره ای از مُهرها، مستقیم از یک سکه یا مدال  و در برخی دیگر متاثر از چند سکه بوده   است. در پایان، می توان گفت رواج سکه هایی با تصویر شاه علت و انگیزه ای بود تا اشخاص تصاویری شبیه به تصاویر شاهان بر مُهرهای خود حک کنند.